কৃষকৰ আত্মহত্যা সন্দৰ্ভত কিছু চিন্তা

কৃষকৰ আত্মহত্যা সন্দৰ্ভত দেশৰ সংবাদ মাধ্যমসমূহত অলপতে প্ৰকাশ পোৱা শিহৰণকাৰী বাতৰিটো হৈছে-- চলিত বাৰিষাত বৰষুণৰ মাত্ৰা ৫০শতাংশৰো কম হোৱাত খেতি কৰিব নোৱাৰি মহাৰাষ্ট্ৰৰ কৃষকসকল হতাশাগ্ৰস্ত হৈ পৰিছে আৰু এনে সংকটৰ বাবে বিশেষকৈ মাৰাঠৱাড়া অঞ্চলৰ বহুকেইজন কৃষকে আত্মহত্যাৰ পথ বাছি লৈছে৷ চলিত বৰ্ষৰ আঠ মাহত চৰকাৰী তথ্যমতে ভয়ানক ছবি প্ৰকট হৈছে৷ যোৱা ২০১৪ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহৰলৈকে এইটো অঞ্চলত মাহে ৪৭ জন কৃষকে আত্মহত্যা কৰিছিল; কিন্তু চলিত বৰ্ষৰ অৰ্থাৎ ২০১৫ চনৰ আঠটা মাহত এইটো অঞ্চলত আত্মহত্যাৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাব ধৰিছে৷ চৰকাৰী পৰিসংখ্যামতে, মাৰাঠৱাড়াৰ আঠখন জিলাত যোৱা আঠটা মাহত মাহে ৬৯ জন কৃষকে আত্মহত্যাৰ পথ বাছি লৈছে৷

  

কিছু দিনৰ পূৰ্বেও উত্তৰ ভাৰতত আবতৰীয়া বৰষুণে হেজাৰ হেজাৰ বিঘা শস্য চপোৱাৰ আগতেই নষ্ট কৰা বাবে অতি কমেও ৩০ জন খেতিয়কে আত্মহত্যা কৰা বুলি কোৱা হৈছে৷ ভাৰতৰ বতৰ বিজ্ঞানীসকলৰ মতে, এটা শতিকাৰ ভিতৰত যোৱা মাৰ্চ মাহটোৱেই আছিল সৰ্বাধিক সেমেকা মাৰ্চ৷ মূল্য নিৰ্ধাৰণে ইংগিত দিছে যে দিল্লী, হাৰিয়ানা, পঞ্জাব আৰু ৰাজস্থানৰ দৰে ৰাজ্যত হেজাৰ হেজাৰ হেক্টৰ শস্য নষ্ট হয়৷ কৃষকে হতাশাগ্ৰস্ত হৈ কয়, ‘আমাৰ অৱস্থা বেয়াৰ ফালে ঢাল খাই গৈ আছে, কিন্তু আমি একো কৰিব নোৱাৰোঁ, আমাক ৰক্ষা কৰিবলৈ কোনো নাই, চৰকাৰৰ ওপৰতো আমাৰ ভৰশা নাই৷ আমি নিজে যি কৰিব পাৰোঁ তাৰ জড়িয়তেই তিষ্ঠি থাকিব লাগিব৷’

হতাশাত খেতিয়কে আত্মহত্যা কৰাটো ভাৰতত নতুন কথা নহয়৷ ধাৰাবাহিকভাৱে চৰকাৰসমূহে এইবোৰৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ সংগ্ৰাম চলাই আহিছে৷ প্ৰায়ে অভিযোগ কৰা হয়, খৰাং অৱস্থা আৰু ধুমুহাৰ বাবে ঋণ বেয়া হোৱাৰ লগতেই সকলো মৃত্যুৰ যোগসূত্ৰ আছে৷  ইয়াতে মন কৰিব লগীয়া কথাটো হ’ল যে, ভাৰতৰ লাখ লাখ কৃষকে বিগত ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰ্বাচনত নৰেন্দ্ৰ মোডী চৰকাৰলৈ সমৰ্থন আগ বঢ়াইছিল আৰু তাৰ ফলস্বৰূপে কৃষকসকলে খৰতকীয়া আৰু কাৰ্যকৰি ব্যৱস্থাৰ আশা কৰিছিল৷

 বেয়া বতৰৰ ফলত খেতি নষ্ট হোৱা হেতু বলে নোৱাৰা পৰিমাণৰ ধাৰ লগাৰ পাছত মহাৰাষ্ট্ৰৰ বহুতো খেতিয়কে আত্মহত্যা কৰে৷ খেয়ালী শিলাবৃষ্টিয়ে শস্য নষ্ট কৰাৰ পাছত পশ্চিম মহাৰাষ্ট্ৰত বিয়পি পৰা আত্মঘাতীৰ বৰ্ণনা সমাজ কৰ্মী আৰু ৰাজনৈতিক ব্যক্তিসকলে দিছে৷

কিছুদিনৰ পূৰ্বে ঘটি যোৱা  গজেন্দ্ৰ সিঙৰ আত্মহত্যাৰ গোচৰটোত দিল্লী পুলিচে তেওঁলোকৰ এজাহাৰত খেতিয়কজনক ৰক্ষাৰ প্ৰচেষ্টাত বাধা প্ৰদান কৰা বুলি আম আদমী পাৰ্টি আৰু তেওঁলোকৰ নেতাসকলক দোষাৰোপ কৰিছে৷ এজাহাৰখনত কোৱা হৈছে যে আম আদমী পাৰ্টিৰ কৰ্মী আৰু নেতাসকলে জৰুৰী কালিন যান-বাহন আৰু অগ্নি নিৰ্বাপক গাড়ীৰ বাবে অনুমতি প্ৰদান কৰিবলৈ পুলিচে কৰা অনুৰোধত কাণ নিদিলে৷  তাৰোপৰি, ভূমি অধ্যাদেশৰ বিৰূদ্ধে আম আদমী পাৰ্টিৰ প্ৰতিবাদৰ সময়ত ইয়াৰ কোনো নেতাই তেওঁক বাধা দিবলৈ চেষ্টা কৰা নাছিল বুলি আবতৰীয়া বৰষুণে শস্য নষ্ট কৰা বাবে আত্মঘাতী কৰা কৃষক গজেন্দ্ৰ সিঙৰ  পৰিয়ালৰ লোকসকলে আম আদমী পাৰ্টিক দোষাৰোপ কৰিছে৷

আম আদমী পাৰ্টিয়ে গজেন্দ্ৰ সিঙৰ পৰিয়ালক দহ লাখ টকাৰ আৰ্থিক সাহাৰ্য্য দিয়াৰ উপৰিও তেওঁৰ সন্তানৰ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰতো সহায় কৰাৰ আশ্বাস দিছে আৰু এইদৰেই পৰিত্ৰানৰ পথ বিচাৰিছে৷

 দৰিদ্ৰতা ভাৰতত নতুন কথা নহয়, নহয় নতুন কথা ঋণগ্ৰস্ততাও৷ কৃষকসকলে কেতিয়াও ধনী হ’বলৈ নাজানিছিল৷ কিয় তেওঁলোকে আত্মঘাতী হয়?  উদাহৰণ স্বৰূপে, যেতিয়া বিশেষ কিবা এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ঘটনা  ঘটে কেৱল তেতিয়াই মানুহে নিজকে শেষ কৰি দিয়ে৷ ধৰা হওক এজন ধনী মানুহে হঠাতে তেওঁৰ সকলো সম্পদ হেৰুৱাই পেলালে বা এজন সাধু ব্যক্তিয়ে হঠাতে নিজকে অলংঘনীয় ধাৰত ডুব যোৱা বুলি আৱিষ্কাৰ কৰে তেতিয়া নিজকে শেষ কৰি দিয়ে৷

এই কৃষকসকল ইতিপূৰ্বেই অতি দুখীয়া৷ গতিকে তাতকৈ অলপ বেছি দুখীয়া হোৱাটোৱে বিশেষ প্ৰভাব নেপেলায়৷  অনবৰতে কথাবোৰৰ উন্নয়ন ঘটোৱাৰ আশা, কথাবোৰ পাছত সুন্দৰ হোৱাৰ আশা, ইয়াৰ যোগেদি যুঁজিব পৰাৰ আশা, এনেবোৰৰ আশাহীনতাৰ বিষয়তেই প্ৰকৃততে ঘটে এক আত্মঘাতী ঘটনা৷  কোনো কোনোৱে ক’ব খোজে যে কৃষকসকলৰ এটা আশা আছিল৷ হয়তু তেওঁলোকে আশা কৰিছিল যে ভাৰত স্বাধীন হ’লে নীতি সমূহ তেওঁলোকৰ সেৱাৰ অৰ্থে, তেওঁলোকৰ উপকাৰত অহাকৈ প্ৰস্তুত কৰা হ’ব আৰু তেওঁলোক পুনৰ ভাল অৱস্থালৈ আহিব৷ আশা কৰিছিল তেওঁলোকৰ সন্তানে শিক্ষা লাভ কৰিব আৰু ঋণগ্ৰস্ততাৰ পৰা হাত সাৰিব৷ হয়তু আশা কৰিছিল বৰষুণ পৰিব আৰু তেওঁলোকৰ দিন ভাললৈ আহিব৷

স্বাধীনতাৰ পিছত যদিওবা, চৰকাৰখন ‘আমাৰ’, তেতিয়াও কৃষকসকলে আচৰিত হ’ব লগা হ’ল, কিয় চৰকাৰখনে তেওঁলোকক সহায় নকৰে? চৰকাৰে খবৰ নাৰাখে  তেওঁলোকে কেনে সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে৷ ভাৰতবৰ্ষৰ গ্ৰাম্যজীৱনৰ দৰিদ্ৰতাৰ সঁচা ছবি দাঙি ধৰোঁতা সাংবাদিক তথা প্ৰখ্যাত ফটোজাৰ্নেলিষ্ট পালাগুম্মি চৈনাথে যথোপযুক্ত পৰিসৰত কৃষকৰ আত্মহত্যাৰ বিতং বতৰা সাঙুৰিলৈ তাৰ ব্যাখ্যা ডাঙি ধৰিছে৷  তেওঁৰ বৰ্ণনাৰ পৰা আমি কিছু কথা উল্লেখ কৰিব পাৰোঁ৷

ক)কৃষকৰ আত্মহত্যাবোৰ অপ্ৰয়োজনীয় আৰু অধিক ক্ষেত্ৰতে, মানুহৰ দ্বাৰা সৃষ্ট নীতিৰ পৰিণতি, প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ নহয়৷  চৰকাৰৰ হস্তক্ষেপ বা তাৰ অভাবে কৃষকসকলক তেওঁলোকৰ জীৱন লোৱাত যিমান হেচা দিছে খৰাঙে বা বানপানীয়ে সিমান কৰা নাই৷

খ)পি. চৈনাথৰ মতে, আমাৰ নীতিগত সিদ্ধান্তবোৰ পূৰ্ণমাত্ৰাই অসমতা সৃষ্টিৰ দিশে পৰিচালিত আৰু আমাৰ কৃষকসকলক মৃত্যু-গহ্বৰলৈ ঠেলি দিছে৷ উদাহৰণ স্বৰূপেঃ-

১)যদিহে এজন লোকে ভাৰতত এখন গাড়ীৰ বাবে চেষ্টা কৰে আৰু পায়, আনকি ধৰা হওক এখন অতিকৈ ব্যয়বহুল গাড়ী, তেনে এখন গাড়ী কিনিবলৈ ভাৰতীয় ষ্টেট বেংকৰ দৰে এটা ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংকৰ পৰা মানুহজনে ৭% সুতত ঋণ পাব৷ যেতিয়া  ব্যৱসায়ীসকলে একেলগে ১৫০ খন মাৰ্চিদিচ বেন্জ কিনে তেতিয়া ভাৰতীয় ষ্টেট বেংকৰ দৰে বেংকে ৭% সুতত ঋণ দিয়ে আৰু তেওঁলোকৰ সৰহ সংখ্যকে কেতিয়াও ঋণ পৰিশোধ নকৰে আৰু অকামিলা সম্পদৰ বিপৰীতে চৰকাৰে তেনে ঋণ হিচাপৰ পৰা বাদ দিয়ে৷

 যদি এজন খেতিয়কে সেই একেটা বেংকৰ পৰা ঋণ যোগে এখন টেক্টৰ ক্ৰয় কৰিব বিচাৰে, সুতৰ হাৰ প্ৰায় দুগুণ ধাৰ্য কৰিব৷ ৪ লাখ টকাৰ ঋণৰ বাবে সুতৰ হাৰ ১২.৫%, ৫ লাখ টকাৰ ঋণৰ বাবে হ’ব ১৩.২৫% আৰু ৬লাখ টকাৰ বাবে হ’ব ১৪% ৷

২) তাতকৈ বেয়াটো হ’ল বেংকে কৰা আচৰণ৷ তেওঁলোকৰ বহুতে পঞ্চায়তে হস্তক্ষেপ নকৰালৈকে কৃষকসকলক ঋণ দিব নোখোজে৷ কেতিয়াবা, গাঁও পঞ্চায়তৰ মূৰব্বীজনে(গাঁওবুঢ়া) বেংকৰ সৈতে লগ লাগি  ঋণ পাবৰ বাবে মানুহে ঘোচ দিব লগাটো নিশ্চিত কৰে, কেতিয়াবা বেংকৰ বিষয়াইও  নিজা ববীয়াকৈ ঘোচ বিচাৰে৷  যিহেতু বেছি ভাগ গাঁৱলীয়া অঞ্চলত মাথো এটা বেংক থাকে, এক কম নিৰখৰ সুতত বহু ক্ষেত্ৰত ঘোচ নিদিয়াকৈ ঋণ পাবলৈ মস্কিল হয়৷ 

 

 তাৰোপৰি, কৃষি ঋণৰ কাৰণে ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংকবোৰে আৰোপ কৰা চৰ্তবোৰৰ বাবে এবাৰ পূৰ্বৰ ঋণ পৰিশোধ কৰিব নোৱাৰা কৃষকে ঋণ পাব নোৱাৰে৷  গতিকে চৰকাৰে কৃষকসকলৰ বাবে নগদ ৰেহাইৰ ধাৰণা সহকাৰে আগুৱাই আহিল৷  যেতিয়া এই ব্যৱস্থাটো আহি পৰিল, তেতিয়া ৰেহাই পাব লগীয়া কৃষকো বঞ্চিত হ’ল এই অজুহাতত যে তেওঁলোকে বেছি মাটিত খেতি কৰে, ক্ষুদ্ৰ পৰিসৰৰ ভূমিত খেতি কৰা কৃষকৰ কথা চিম্তা কৰিহে ৰেহাইৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে৷

কেগৰ(CAG) এক সমীক্ষাত পোৱা যায় যে, যি কেতিয়াও প্ৰথম স্থানতে পাবৰ যোগ্য নহয় তেনে লোকলৈও আনকি টকা যোৱা দেখা যায়৷ এই সকলোবোৰতে নিশ্চয়কৈ বেংক বিষয়াৰ ষড়যন্ত্ৰ জড়িত হৈ আছে৷ এইটোও দেখা যায় যে বহুতো যথাযোগ্য হিতাধিকাৰীয়েও আঁচনিৰ উপকাৰ নাপায়৷

৩)আমাৰ খেতিয়ক সকলে বেংকৰ পৰা ঋণ নাপালে তেওঁলোক কাৰ ওচৰলৈ যাব? ধন ধাৰে দিওঁতাসকল সাধাৰণতে সৰহবোৰ গাঁৱৰ ডাঙৰ ভূ-পতি৷ ধাৰ্য কৰা সুতৰ হাৰ বছৰটোৰ কাৰণে ৪০-৫০শতাংশৰ অধিক হয় আৰু কেৱল দয়াবান ক্ষেত্ৰতহে ৩০% হ’ব পাৰে৷ আমাৰ খেতিয়কসকলে পানীৰ বাবে বেছিকৈ বৰষুণৰ ওপৰতে নিৰ্ভৰ কৰে, বৰষুণৰ নমূনাৰ যিকোনো ধৰণৰ পৰিবৰ্তনত শস্যৰ কথা আহি পৰে, আৰু বহু ক্ষেত্ৰত পানী অধিক হোৱা বাবে বা পানী কম হোৱা বাবে খেতি নষ্ট হয়৷  আৰু যেতিয়া খেতিয়কজনে ঋণ পৰিশোধ  কৰিব নোৱাৰে, তেওঁক গাঁওখনে অপদস্ত কৰে৷

 আন এটা অতি লাজৰ কথা হ’ল যে যদি কোনোৱে কলাধনৰ বিতৰ্কৰ অনুসৰণ কৰে, তেওঁ জানিব যে প্ৰতিজন বিত্ত মন্ত্ৰীয়ে, বিশেষকৈ কংগ্ৰেছৰ, যেতিয়া সংসদত বা আন ঠাইত যাৰ কলাধন আছে তেওঁলোকৰ নাম ক’বলৈ কোৱা হয়(বৰ্তমান ৰাইজে জাৰ্মানী আৰু চুইচ বেংকৰ পৰা তালিকা লাভ কৰিছে), তেওঁলোকে সদায়ে কয় যে তেওঁলোকে নামবোৰ ৰাজহুৱা কৰিব নোৱাৰে, যিহেতু ই বেংকৰ আইন আৰু গোপনীয়তা ভংঙ্গ কৰিব৷  কিন্তু গাঁওবোৰলৈ গ’লে দেখা যায় যে, যদি এজন কৃষকে ঋণ লৈ পৰিশোধ কৰিবলৈ সমৰ্থ নহয়, তেন্তে বেংকে কৃষকজনৰ ঘৰৰ দুৱাৰত আৰু পঞ্চায়ত অফিচত এই কথা লিখা নটিচ আঁৰি দিয়ে৷ এই কামে  নিজৰ পৰিয়ালটোকে দীৰ্ঘ দিন ধৰি চলাই নিবলৈ অপাৰগ কৃষকজনক অপদস্ত কৰে৷ দেখা যায় যে বেচেৰা খেতিয়কজনৰ বেংকৰ অপ্ৰকাশ্যতাৰ বাবে গোপনীয়তা ৰক্ষাৰ অধিকাৰ নাই৷

মুঠতে, কোন ডাঙৰ দুষ্কৃতিকাৰীঃ বেচেৰা কৃষকজনে ঋণ পৰিশোধ কৰিব পৰা নাই, আৰু তেওঁ দেউলিয়া, আৰু এজনে কৰ ফাঁকি দিয়ে আৰু বিদেশত নিৰাপদে ধন জমা থয়?

৪)বহুতো লোকে অভিযোগ কৰে যে কৃষকৰ পৰা শস্য সংগ্ৰহ কৰিবৰ বাবে যি নিম্নতম সমৰ্থিত মূল্য(Minimum Support Price বা MSP)ধাৰ্য কৰা হয় সেইটো অতি উচ্চ৷ তেওঁলোকে সম্ভৱতঃ নাজানে যে  বহু সময়ত কৃষকসকলৰ পৰা ভাৰতীয় খাদ্য নিগমে(Food Corporation of India)শস্য সংগ্ৰহ নকৰে, সহজভাৱে এই অজুহাততে যে শস্য জমা ৰাখিবলৈ খাদ্য নিগমৰ ঠাইৰ অভাৱ আৰু যিহেতু ৰাজ্য চৰকাৰবোৰে ভাৰতীয় খাদ্য নিগমৰ গোদামৰ পৰা শস্যৰ অংশ নলয়৷ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে এই দৰিদ্ৰলোকসকলৰ পুষ্টি সাধনৰ সমস্যা দূৰ কৰিবলৈ তেওঁলোকক ৰাজসাহাৰ্যৰ হাৰত খাদ্য যোগান নধৰে৷

গতিকে ভাৰতীয় খাদ্য নিগমক খেতিয়কসকলে তেওঁলোকৰ শস্য বিক্ৰী কৰিবলৈ ঘোচ দিব লগা হয়৷ প্ৰতি কুইন্টলত ১০০০/=টকাৰ সমৰ্থিত মূল্যৰ বাবে তেওঁলোকে কোনোসময়ত ১০০-২০০ টকা পৰ্যন্ত বিষয়াসকলক ঘোচ দিব লগা হয়৷ আৰু কিছু ক্ষেত্ৰত খেতিৰ খৰচ প্ৰতি কুইন্টলত ৮০০-৯০০ টকালৈ বৃদ্ধি পোৱা বাবে কৃষকৰ মৰ-সাহ ক্ষতিলৈ পৰিণত হয়৷ হাৰিয়ানা আৰু পঞ্জাবত বেছি নহলেও উত্তৰ প্ৰদেশ আৰু মধ্য প্ৰদেশ বা অন্য ঠাইবোৰত এনে হৈয়ে থাকে৷

৫)গোলকীকৰণ আৰু চৰম ব্যক্তিগতকৰণৰ ফলত এক ডাঙৰ সমস্যা হৈছে, ঋণ লাভৰ অসুবিধা, উচ্চ হাৰৰ সুত, মহাৰাষ্ট্ৰৰ কুহিয়াৰ খেতিৰ ওপৰত পৰাৰ দৰে পানীৰ ভীষণ হেঁচাই নগদ শস্য (cash crop)ৰ খেতি কৰাত তীব্ৰতা বঢ়াই তুলিছে৷ অন্যহাতে, দুখীয়া লোকসকলক খাবলৈ দিয়া চাউলৰ পৰা মদ তৈয়াৰ কৰাৰ দৰে অনিৰ্ভৰযোগ্য নীতি-সিদ্ধান্ত আৰু সেই মদ মহাৰাষ্ট্ৰৰ বজাৰত এৰি দিয়া, এই সকলোবোৰ সিদ্ধান্তই কৃষকসকলক ভাৱিবলৈ বাধ্য কৰিছে যে চৰকাৰে তেওঁলোকৰ সমস্যা সমাধান কৰিবলৈ যোৱা নাই৷ আৰু  প্ৰতিকূল বতৰৰ সৈতে অনবৰতে যুঁজ-বাগৰ কৰি কৰি কৃষকসকল আশাহীন হৈ পৰিল৷

গতিকে, সম্ভৱতঃ এই সকলোবোৰ বিবেচনা কৰি তেওঁলোকে চিন্তা কৰিছে, ‘ঠিকেই, আমি ঋণ পৰিশোধ কৰিব নোৱাৰোঁ, আমাক ইতিপূৰ্বেই টকা ধাৰ দিওঁতাসকলে আৰু বেংকবোৰে অপদস্ত কৰিছে, আৰু চৰকাৰে একো কৰিবলৈ আগ বঢ়া নাই৷ অতি বেয়া অৱস্থাত যদিওবা চৰকাৰী পক্ষৰ কোনোবাজনে আমাৰ খবৰ ৰাখে, আনসকলে একো ঘটা নাই বুলি নিশ্চিত হৈ বহি থাকে৷ সম্ভৱতঃ চৰকাৰেও আনকি কৃষকসকলক বুজি নাপায়৷ আৰু বাঢ়ি গৈ থকা কৃষি ব্যয় আৰু কমি গৈ থকা লাভ আৰু বাঢ়ি যোৱা ধাৰ, নিজক কেনেকৈ ৰক্ষা কৰিব পাৰিব তাৰ জ্ঞান নোহোৱাকৈ, আত্মহননে তেওঁলোকৰ পৰিয়ালক কিছু নগদ ধন দিব যিয়ে পৰিয়ালৰ ধাৰ কমাব পাৰিব, এনে ধাৰণা লগ লগাই, কৃষকসকলে সম্ভৱতঃ তেওঁলোকৰ জীৱন ত্যাগ কৰে৷

 বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঘটনাবোৰঃ

১) খাদ্য শস্যৰ খেতি কৰাটো অবিশ্বাস্যভাৱে কঠিন হৈছে- অতি কম বৰষুণ বা অধিক বৰষুণ, পোক-পৰুৱা, শস্যৰ বেমাৰ, পানীৰ পাম্প চলাবলৈ বিদ্যুতৰ অভাৱ ইত্যাদি অলেখ বিলাই-বিপত্তি আছে৷ শাৰীৰিক কামবোৰ অতি কষ্টকৰ৷ প্ৰকৃততে এমুঠি অন্নৰ বাবে বহুখিনি প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰয়োজন৷

২) বজাৰখন একেবাৰে ভৱিষ্যত বাণী কৰিব নোৱাৰা বিধৰ৷ সাধাৰণতে এজনৰ শস্য ভাল হ’লে আনসকলৰো শস্য ভাল হয়, গতিকে মূল্য কমি যায়৷ সকলোৰে শস্য বেয়া হ’লে শস্যৰ দাম বাঢ়ে৷ গতিকে সাধাৰণতে এজন কৃষকে খেতিৰ যোগেদি বেছি ধন উপাৰ্জন কৰিব নোৱাৰে৷ সৰহভাগ শস্যৰ বাবে সমৰ্থিত মূল্য নাই, বিশেষকৈ ক্ষুদ্ৰ কৃষকৰ বাবে৷

৩)পৰিয়ালৰ সদস্যৰ বেমাৰ, বিয়া-বাৰু আদিৰ বাবে জীৱনত সদায়ে নভবা–নিচিন্তা খৰচ হয়৷ গতিকে কৃষকসকলে এইবোৰ খৰছৰ বাবে বা শস্যৰ বীজ, সাৰ ইত্যাদিৰ বাবে প্ৰায়ে এটা ঋণ লয়৷  এই ঋণবোৰৰ বহুখিনি ঠগ বা প্ৰবঞ্চকৰ পৰা বা কিছু ক্ষেত্ৰত ঠগ-প্ৰবঞ্চকৰ দৰে কাম কৰা বেংকৰ শাখাৰ পৰা লোৱা হয়৷

৪) যেতিয়া তেওঁলোকৰ ঘৰত খাদ্য নাথাকে, খাদ্য কিনিবলৈ এটাও টকা নাথাকে, পৰিয়ালবৰ্গ আৰু কণ কণ সন্তানহঁত লঘোনে থাকে, আৰু খৰাং অৱস্থাই তেওঁলোকৰ শস্য নষ্ট কৰে, আৰু টকা ধাৰ দিওঁতাবোৰে তথা বেংকে দুৱাৰত টুকুৰিয়াই থাকে, তেনে অৱস্থাত কৃষকসকল প্ৰায়ে নি:শেষ হৈ যায়৷

যেতিয়া এনে অৱস্থা বহু বছৰ ধৰি চলি থাকে তেতিয়া কিছু কীটনাশক দ্ৰব্য পান কৰি মৰি যোৱাটো কম কষ্টকৰ হৈ পৰে৷ উল্লেখযোগ্য যে আমাৰ অসমত হৈ যোৱা বিধ্বংসী বান-পানীত সৰ্বহাৰা হৈ এজন কৃষকে আত্মহত্যা কৰা ঘটনাক লৈ সৰ্বস্তৰৰ লোকৰ মাজত উদ্বেগৰ সৃষ্টি হৈছে৷ গতিকে দেশৰ চৰকাৰ আৰু ৰাজনৈতিক দলসমূহে কৃষকৰ আত্মহত্যাৰ ঘটনাক লৈ ৰাজনৈতিক মুনাফা আদায়ৰ বাবে বোকা ছটিওৱা ৰাজনীতি নকৰি  অনতিপলমে কৃষকসকলৰ অৱস্থাৰ উন্নয়ন সাধনত ব্ৰতী হোৱা উচিত৷

০০০০০০০০০)(০০০০০০০০০০
বিঃদ্ৰঃপ্ৰবন্ধটো কিছু সম্পাদিত ৰূপত অসম বাণী কাকত 12 মে, 2017 সংখ্যাত প্ৰকাশ পাইছে৷